Loenermark op de Veluwe

Tijdens ons verblijf in Hoenderloo bezoeken we het Gelderse natuurgebied Loenermark.
Het is aardig weer ondanks dat er regen is voorspelt. We gaan vandaag de kudde hooglanders bezoeken. Deze kudde hebben we voor het laatst in 2008 bezocht en het fijne aan deze dieren is dat ze geen oormerken dragen.

De gelopen GPS track is hier te downloaden.

 

We komen een flinke Stuifzwam tegen en eenmaal thuis zie ik pas dat er iets aan de rechterkant van de zwam zit. Het is haar of een spinnenweb.

Janny spot Heksenboter op een den.

Ook Zwavelkopjes zijn er te vinden.

Het oude Loenense bos is van oudsher een belangrijk onderdeel geweest van de Loenermark. Binnen dit bosgebied zijn nu nog steeds verschillende cultuurhistorische en archeologische relicten en structuren te vinden. De belangrijkste archeologische relicten zijn de grafheuvels en de ijzerkuilen. De meest in het oog springende historisch-geografische patronen zijn de oude wegen (vooral de holle weg), de enkwal en de Papenkamp.

Eeuwenlang heeft het Loenense bos dan ook een centrale rol in het landbouwsysteem gespeeld. Het bos is vanaf de vroege Middeleeuwen voor verschillende doeleinden gebruikt waardoor het sterk onder druk is komen te staan. De Mark van Loenen is opgericht om dit proces van grootschalige boskap tegen te gaan. Hierin is het redelijk geslaagd: vanaf de late Middeleeuwen zien we een constante aanwezigheid van het Loenense bos. De begrenzing van het Loenense bos is vanaf deze tijd vastgelegd. De west – en zuidgrens zijn waarschijnlijk vastgelegd door de stuifduinen en de oostgrens door de enkwal. Alleen over de noordelijke begrenzing bestaat nog onduidelijkheid.

De kudde is aanwezig en we houden afstand omdat er ook kalfjes rondlopen, dan zijn de Hooglanders nog wel eens onvoorspelbaar.

Sommige Hooglanders besteden geen aandacht aan je en grazen rustig door.

Andere houden je in de gaten en blijven dicht bij de jonge kalveren. Op de Loenermark leeft een grote populatie wild. Samen met de kudde schotse hooglanders en de schaapskudde houden ze de vegetatie kort en zorgen ze voor variatie. Veel soorten amfibien en reptielen bevolken het gebied, waaronder zelfs de zeldzame gladde slang. Ook voor vlinders en libellen is het een aantrekkelijk leefgebied. Opvallend is de enorm grote populatie groentjes, die vooral de rode bosbes als waardplant heeft.

Maar ook zeldzamere soorten als de bosparelmoervlinder, die afhankelijk is van het voorkomen van hengel en het ernstig bedreigde tweekleurig hooibeestje komen voor. Libellen zijn onder meer vertegenwoordigd door de venwitsnuitlibel. De heide en de overgang ervan naar het bos is ook van belang voor diverse vogelsoorten. Hier komen nachtzwaluw en geelgors voor. Zich wat meer in het bos ophoudend is de draaihals, een spechtesoort die vrij zeldzaam is geworden. In de schemering scharrelt de das rond, er zijn zestien burchten in het gebied waarvan er zes permanent bewoond zijn.

Helemaal achterin zien we El Toro (zo noem ik hem tenminste) hij was altijd de leider van de groep en ik heb hem in 2007 zien vechten met een jongere Hooglander welke een beetje te brutaal werd. De grond schudde onder het geweld, ze wegen rond de 500 kilo per stuk. ik sloeg het gevecht veilig gade vanachter een dikke boom en El Toro kwam als winnaar uit de strijd. :-)

De Loenermark ligt even ten zuiden van Apeldoorn op de Oost-Veluwse stuwwal. Het gebied is 1156 ha groot. De Groenendaalse Weg vormt ruwweg de noordgrens van het gebied, de A50 de westgrens, en de Ringallee de zuidgrens. Het dorp Loenen ligt ten noordoosten van de Loenermark.  Het gebied is voor het grootste gedeelte bebost (Loenensche Bosch en Loenermark). Daarnaast liggen er enkele heidevelden waaronder het droogdal van de Loenermark in het zuidwesten en de Zilvense Heide in het zuidoosten. Hier loopt de kudde Schotse hooglanders rond. Verder komen in het gebied twee grafheuvels voor bij het Kraaiennest in het noorden van de Loenermark en op de Zilvense Heide.

Deze kolos heeft jeuk en gebruikt deze dode tak om lekker tegenaan te scheuren.

De kleintjes liggen veilig in het midden van de kudde. Deze blonde Hooglander valt behoorlijk op tussen de anderen.

De Loenermark bevindt zich op een stuwwal aan de oostelijke kant van de Veluwe die door het landijs is gevormd. De gletsjertong bevond zich ter plaatse van het huidige IJsseldal. Ter hoogte van de Betuwe splitste zich twee lobben af, de Kranenburger Lob en de Valburgse Lob2. Rondom de gletsjer, die een paar honderd meter hoog was, kwamen o.a. de stuwwallen van Apeldoorn - Loenermark - Arnhem, Nijmegen - Kleef en Montferland tot stand (Formatie van Drenthe). De stuwwallen waren oorspronkelijk veel hoger. Ze zijn door erosie vooral gedurende het Weichselien lager geworden.

In de stuwwal van de oostelijke Veluwe bevinden zich voornamelijk Rijn- en Maasafzettingen. De afzettingen werden door de kracht van het landijs omhoog geperst. Doordat de bodem tot op grote diepten bevroren was (permafrost), werd het materiaal verplaatst in bevroren schollen, die langs en over elkaar schoven. Klei en leemlagen dienden hierbij vaak als glijvlak. Het resultaat hiervan is dat de gestuwde lagen in smalle banen van grind, zand en leem dakpansgewijs op elkaar kwamen te liggen.

De schollen van de Maasafzettingen komen vooral in het noorden van het gebied voor en strekken zich uit richting Apeldoorn. Ook ten zuiden van de Loenermark in de omgeving van de Imbosch zijn gestuwde Maasafzettingen aangetroffen. De Maasafzettingen zijn opgebouwd uit verschillende banen met grind, leem, zand en klei, waarin ijzerconcreties voorkomen. Het regenwater stagneert op de leembanen, waardoor zich daar schijnspiegels van grondwater hebben gevormd en plaatselijk zelfs kleine vennen. De schollen met klei en ijzerconcreties bevatten veelal zogenaamde klapperstenen. Dit zijn leemkernen, met daaromheen gevormde ijzerconcreties. Wanneer de leemkern indroogt, krimpt deze en raakt los van het ijzeromhulsel. Wanneer de klappersteen geschud wordt maakt de losliggende leemkern een klapperend geluid.

Op de heide bij Loenermark vinden we deze boerderij. Dat is even lekker wonen!!

Deze kat is het daar mee eens zo te zien.

Dit paard trouwens ook :-)

De Veluwe is al vroeg in de prehistorie bewoond. Dit blijkt uit verschillende prehistorische vondsten verspreid over de Veluwe. Op en nabij de Loenermark zijn echter weinig archeologische vondsten gedaan. Op enkele plekken zijn vondsten bekend, waaronder, een vuurstenen bijl uit de steentijd (klokbekercultuur; 2600-1900 v. Chr.), die is gevonden in het droogdal van de Loenermark, een vuurstenen fragment, gevonden op de Zilvense heide en restanten van urnen op de Heerenhul bij Engelanderholt (Beekbergen).

Het is niet duidelijk wanneer de eerste mensen in de middeleeuwen in de omgeving van de Loenermark zijn gaan wonen. Vast staat dat ten noorden van de Loenermark het Engelanderholt als rechtsgebied bekend was. Het Engeland (Englandi) betekent akkerland en de eerste vermelding van de naam dateert uit 801. De eerste vermelding van Loenen (‘in villa Luona’) en Dieren (Theothorne) dateren uit 838, die van Zilven is ons niet bekend. Apeldoorn wordt al in 792-793 genoemd, Eerbeek in 1046. We gaan er vanuit dat vóór de 10e eeuw het gebied nog grotendeels bebost was.

We blijven hier even lekker een uurtje in het zonnetje zitten en genieten van de omgeving.

Als we weer richting de auto gaan ziet Janny een Zandhagedis over het zandpad lopen. We snijden hem even de pas af zodat we wat foto's kunnen maken. De zandhagedis is een palearctische soort die voorkomt in grote delen van Europa en het verspreidingsgebied strekt zich oostwaarts uit tot diep in Azië. De zandhagedis ontbreekt binnen Europa alleen in het noorden in Scandinavië en het eiland Ierland, daarnaast komt de soort ook niet voor rond de Middellandse Zee. De soort ontbreekt op het Iberisch Schiereiland (Spanje en Portugal), uiterst westelijk Europa en Italië. In Italië komen wel enkele populaties voor maar deze zijn uitgezet of ontsnapt en worden beschouwd als exoot.

In het bos zien we veel Amathistzwammen. De Amethistzwam (Laccaria amethystina), ook wel rodekoolzwam genoemd, is een zwam uit het geslacht van de fopzwammen, een plaatjeszwam zonder manchet. De zwam is vanwege de kleur genoemd naar de mineraalsoort Amethist. Omdat het vruchtlichaam een kleurenpalet heeft dat vergelijkbaar is met de rode kool (lila tot violet), wordt de Amethistzwam ook wel rodekoolzwam genoemd. De hoed van een volwassen exemplaar heeft normaal een diameter tussen 1 en 4 cm alhoewel er ook specimen zijn met hoeden tot maximaal 6 cm.  De hoogte kan 10 cm worden.

En na deze leuke wandeling gaan we weer terug naar het hotel. We gaan nog even lekker uitblazen in de hotelkamer en ik wil ook nog even een uurtje zwemmen voordat we uit eten gaan. :-)

Iedereen nog bedankt voor de reacties op het vorige blog 'Het Deelerwoud op de Veluwe'.

Groet,
Peter en Janny